تصورات غلط اما رایج درباره‌ی علم

عقاید پیش‌فرض، سوء ‌تفاهمات مفهومی، و باورهای غیر علمی را تصور غلط می‌نامند، و چنین نگرشی نسبت به علم هم در میان بزرگ سالان و هم در میان کودکان رایج می‌باشد. ما در این جا چند مورد از این تصورات غلط را ارائه نموده‌ایم.
فردی که دارای تصورات غلط است هیچ وقت نمی‌داند که ایده‌ها یا باورهای وی اشتباهند. یک حقیقت جالب دیگر این است که چنین فردی حاضر به پذیرش اشتباه خویش نیست. اگر فردی حاضر نشود تصورات غلط خویش را نادیده انگارد چنین چیزی تنها به فرآیند یاد گیری خودش آسیب می‌زند.

تصورات غلط درباره‌ی علم چگونه شکل می‌گیرند؟

تصورات غلط درباره‌ی علم به چند دلیل شکل می‌گیرند. این تصورات غالباً از فردی به فرد دیگر منتقل می‌شوند. هم بزرگ سالان و هم کودکان از باورها و تصورات پیش ‌فرضی نسبت به علم برخوردارند و به هیچ قیمتی حاضر نیستند این باورها و تصورات را تغییر دهند. برای نمونه، اگر دو تصور صحیح و دو تصور غلط به دانش آموزان ارائه گردند دانش آموزان در نهایت تصوری را برمی‌گزینند که به بهترین نحو با منطق آنها سازگار است. در چنین وضعیتی دانش آموزان از اشتباه خویش آگاه نیستند. فقدان شواهد و قرائن یا استدلال علمی می‌تواند باعث گمراهی آنها شود. با این حال، این وظیفه‌ی معلمین علوم است که تصورات غلط دانش آموزان را برطرف نمایند. این امر تنها هنگامی امکان پذیر است که معلم مربوطه از اطلاعات یا مطالعات خوبی برخوردار باشد. تصورات غلط درباره‌ی علم زمانی بروز می‌نمایند که تئوری‌های ارائه شده توسط دانشمندان به اشتباه تفسیر می‌گردند. دانشمندان فراموش می‌کنند که مردم عادی زبان علمی را نمی‌فهمند.
معلمین علوم می‌توانند با طرح سؤالات باز و ارزیابی دانش ذهنی دانش آموزان به برطرف ساختن تصورات غلط آنها مبادرت ورزند. گوش سپردن به پاسخ‌های ارائه شده توسط دانش آموزان و مشاهده‌ی فرآیند استدلالی آنان به از بین بردن باورهای غلط کمک می‌کند.

تصورات غلط اما رایج درباره‌ی علم

نه تنها کودکان بلکه بزرگ سالان هم گاهی اوقات درباره‌ی مفاهیم مرتبط با علم گمراه می‌گردند. برخی تصورات غلطی که به طور معمول مشاهده می‌شوند در این جا ارائه می‌گردند.

• رایج‌ترین تصور غلط درباره‌ی علم این است که مردم بر این باورند که قوانین علمی کامل و مطلق هستند. آنان از این موضوع آگاه نیستند که قوانین علمی مبتنی بر اصول متعارف هستند و این اصول صرفاً چیزی فراتر از پنداشت‌های بنیادین نیستند. گاهی اوقات قوانین علمی فاقد توجیه یا حتی شواهد و قرائن رضایت بخشی هستند.
• مردم به طور پیش ‌فرض بر این باورند که همه‌ی محاسبات علمی دقیق بوده و فاقد هر گونه اشتباه می‌باشند. برخی مردم حاضر به پذیرش این موضوع نیستند که اشتباه و خطا ممکن است یکی از ویژگی‌های ذاتی تحقیقات علمی باشد. عموم مردم نمی‌دانند که تئوری‌های علمی مربوط به هر مدل علمی از طریق ایجاد تعادل میان صحت و پیچیدگی شکل می‌گیرد. دلیل این امر آن است که اگر اهمیت بیشتری به صحت داده شود در آن صورت مدل بسیار پیچیده‌ می‌گردد.
• این باور که پیش ‌بینی‌های علمی صحیح و مطلق هستند باور کاملاً اشتباهی است. یک پیش ‌بینی علمی مربوط به یک مدل یا سیستم ساده تقریباً درست و صحیح است. با این حال، اگر سیستم یا مدل پیچیده باشد، پیش‌ بینی‌ها و محاسبات علمی لزومی ندارد که دارای صحت باشند و این احتمال وجود دارد که اشتباه باشند. جهت دست یابی به دقیق‌ترین نتایج، دانشمندان باید مدل‌ها و ابزارهای تحقیقی خویش را به طور مرتب به ‌روز نمایند.

تصورات غلط در باره‌ی مفاهیم مرتبط با علم می‌توانند اثر منفی بر نسل‌های جدید بگذارند. همواره به خاطر داشته باشید که کودک برای برطرف ساختن شک و تردید خود ابتدا به والدینش رجوع می‌کند. اگر والدین از برخی مفاهیم اطلاع نداشته باشند در آن صورت همواره می‌توانند پس از رجوع به کتاب یا اینترنت شک و تردید کودک خود را برطرف سازند. به همین ترتیب، معلمین باید تئوری‌های ارائه شده توسط دانش آموزان را مورد آزمایش قرار داده و بدین نحو عقاید غیر علمی را مردود نمایند. معملین هم چنین می‌توانند به دانش آموزان اجازه دهند تا تصورات غلط خویش را در معرض آزمون قرار دهند و بدین ترتیب مهارت‌های علمی و تفکر علمی و منطقی را در دانش آموزان پرورش دهند.